Po eksperymentach z Ventoyem wyszło na jaw, że dwa pendrive’y mają taką samą nazwę, co jest kłopotliwe i muszę zmienić co najmniej jedną, bo mi się mylą. Okazało się, że to nie jest takie proste. “Windowsiarze” mają łatwo: jeden system plików, jedno narzędzie do zarządzania nim i już.
Różnorodność Linuksa, która jest tak cudowną jego zaletą, bywa – momentami – również irytującą wadą.
Od czego zacząć?
Przede wszystkim system plików, któremu chcemy zmienić nazwę musi być odmontowany.
Odmontować go można za pomocą polecenia umount:
$ sudo umount /dev/sdXY
gdzie X jest oznaczeniem urządzenia, a Y – numerem partycji na urządzeniu np. sdc5. (W taki sam sposób zostały oznaczone urządzenia w przykładach poniżej).
Można też odmontować urządzenie „z drugiej strony”, podając nazwę katalogu, w którym dane urządzenie było zamontowane:
$ sudo umount /media/user/dysk
Pamiętać należ również, że operacje na dyskach robi się z poziomu superużytkownika – każdą należy poprzedzić “sudo” lub przelogować się na roota:
$ su
(przy logowaniu na roota nazwę użytkownika można pominąć)
Co to za filesystem?
Przede wszystkim musimy się zorientować jaki system plików jest na interesującej nas partycji. Posłuży nam do tego polecenie lsblk z opcją -f. Jeśli dołożymy do tego opcję -I 8 to polecenie pokaże nam wyłącznie fizyczne dyski, pomijając montowania fuse, np. snapy (nie są wymagane uprawnienia roota):
$ lsblk -I 8 -f
Akurat ja potrzebowałem zmienić nazwę partycji sformatowanej na exfat (widoczna dla Windows i dla Linuksa), ale – jak widać na ilustracji, używam również ext4. Linux potrafi wykorzystać różne systemy plików:
- ext4
- stabilny, stosowany we wszystkich dystrybucjach, wydajny
- ReiserFS
- Szybki przy dużej liczbie małych plików
- Bardzo oszczędny objętościowo
- Reiser 4
- Bardzo szybki przy dużej liczbie małych plików
- tzw. “atomic transaction” – atomic oznacza, że operacja albo się powiodła i ma skutek, albo zakończyła się niepowodzeniem i nie ma żadnego efektu; operacja nie może zakończyć się niepowodzeniem i wywołać skutek.
- Obsługuje przestrzenie nazw dla metadanych
- XFS
- Obsługuje filesystemy do exabajta wielkości (1 EB = 1000 PB = 1000 · 1000 TB = 1000 · 1000 · 1000 GB)
- Defragmentuje się on-line
- ZFS
- Obsługuje filesystemy o wielkości zettabajta (1 ZB = 1000 EB)
- HPFS/NTFS
- Systemy plików Windows, obsługiwane również przez Linuksa – najczęściej spotkamy się z nimi na dyskach przenośnych, pendrive’ach itp.
- exFAT
- System plików stworzony w firmie Microsoft specjalnie na potrzeby nośników wymiennych (pendrive, SSD itp.) Obsługuje większe dyski – do 16 eksabajtów (EB – patrz XFS). W związku z ograniczeniem pojemności FAT32 w tej chwili wszystkie nośniki wymienne są formatowane właśnie w tym formacie.
- swap
- Partycja wymiany to miejsce, gdzie system operacyjny może odłożyć te elementy, które w danej chwili nie są potrzebne, a które zabierają pamięć RAM potrzebną do innych operacji. W dobie wielogigabajtowych pojemności RAM partycja ta najczęściej jest rzadko używana.
Zmieniamy nazwę partycji
Zazwyczaj jeśli używamy jakiegoś systemu plików to w systemie zainstalowane są potrzebne do jego obsługi narzędzia. Może się jednak zdarzyć, że dostaniemy sformatowany innym systemem dysk przenośny. Z tego względu przy poleceniach zostały podane nazwy pakietów, które należy zainstalować, by mieć do nich dostęp.
ext2, ext3 lub ext4
Do zmiany nazwy na tych partycjach można użyć poleceń e2label or tune2fs. Oba powinny być zainstalowane domyślnie w większości dystrybucji. Jeśli ich nie ma – trzeba doinstalować pakiet e2fsprogs.
$ sudo e2label /dev/sdXY NAZWA
lub
$ sudo tune2fs –L NAZWA /dev/sdXY
ReiserFS, Reiser 4
Nazwę tego typu partycji można zmienić za pomocą polecenia reiserfstune. Polecenie to znajduje się w pakiecie reiserfsprogs.
$ sudo reiserfstune --label NAZWA /dev/SDXY
XFS
Partycję typu XFS przemianujemy za pomocą polecenia xfs_admin. Polecenie to znajduje się w pakiecie xfsprogs
$ sudo xfs_admin -L "NAZWA" /dev/sdXY
Co ciekawe ten system plików daje możliwość zmiany nazwy partycji bez odmontowywania jej. Trzeba to wtedy zrobić nieco inaczej:
$ sudo xfs_io -c "label -s NAZWA" /PUNKTMONTOWANIA
Polecenie xfs_io jest w tym samym pakiecie, coxfs_admin.
ZFS
Do zmiany nazwy służy polecenie zfs rename. Ten system używa nieco innej organizacji danych, stąd i składnia polecenia jest inna:
$ sudo zfs rename tank/home/STARA_NAZWA tank/home/NOWA_NAZWA
Cały zestaw do obsługi zfs znajduje się w pakiecie zfsutils-linux.
HPFS/NTFS
Z tymi partycjami możemy się spotkać jeśli pracujemy na komputerze dwusystemowym, na którym jest zainstalowany zarówno Linux jak i Windows. Jeśli chcemy zmienić etykietę partycji windowsowej to musimy użyć polecenia ntfslabel.
Ze względu na częste tego typu „sąsiedztwo” jest ono najczęściej obecne w systemie, ale gdyby go nie było to można je znaleźć w pakiecie ntfs-3g.
$ sudo ntfslabel /dev/sdXY NAZWA
exFAT
Zmany nazwy urządzenia z tym systemem plików można dokonać za pomocą polecenia exfatlabel. Zazwyczaj jest ono zainstalowane, gdyby go zabrakło trzeba doinstalować pakiet exfat-utils
exfatlabel /dev/sdXY NAZWA
SWAP
Do tej pory nie spotkałem się z koniecznością zmiany nazwy partycji swap, ale… no, cóż, to jest Linux – system, który naprawdę daje szerokie możliwości… Nazwę takiej partycji zmienimy za pomocą polecenia mkswap. Polecenie to znajduje się w pakiecie util-linux, jednak jestem przekonany, że tego pakietu nie trzeba doinstalowowywać.
$ sudo mkswap -L SWAP_PART /dev/sda5
To miał być naprawdę krótki tekst – a wyszło jak zwykle. Okazało się, że zagadnienie jest znacznie bardziej złożone niż to się na początku wydawało.
Myślę, że taki “label cheatsheet” może się czasem przydać.
