Zacznijmy od początku, czyli od samego wyrażenia „to back up”. W języku angielskim ma ono dwa znaczenia – „popierać, wspierać” oraz „cofać”. Oba te tłumaczenia dobrze oddają istotę wykonywania kopii zapasowej, która w przypadku utraty lub uszkodzenia danych umożliwia odzyskanie zasobów z konkretnego okresu czasu, będąc tym samym gwarancją bezpieczeństwa i możliwości odtworzenia zwłaszcza tych najbardziej wrażliwych danych.
1. Z CZYM CZĘSTO MYLONY JEST BACKUP?
Backup jest pojęciem bardzo ogólnym, które często nadużywane jest do określania pokrewnych usług. Nadużycia te nie są całkowicie bezpodstawne, ponieważ wszystkie wymienione poniżej narzędzia posiadają znamiona backupu, ale nigdy nie spełniają wszystkich cech typowych dla kopii bezpieczeństwa. To właśnie bezpieczeństwo jest tutaj słowem kluczem. Przykładowo – jeżeli chodzi o macierz RAID, istotna różnica polega na sposobie zapisywania danych; mirroring to bieżące kopiowanie, natomiast backup to dublowanie stanu systemu w jednym, określonym momencie. Macierz jest więc przede wszystkim strategią zapisywania i przechowywania danych w pamięciach masowych, która nie uchroni Cię przed niebezpieczeństwem takim jak przypadkowe nadpisanie Twoich danych – z tego powodu nie może być traktowana jako pełne zabezpieczenie.
Z backupem bardzo często mylona jest także archiwizacja danych, której głównym celem jest podział danych na historyczne i aktualne, tak abyś w miarę potrzeby mógł dotrzeć do interesujących Cię zasobów. Archiwizacja polega na przenoszeniu oryginalnych danych w inne miejsce (jako użytkownik cały czas masz do nich dostęp), podczas gdy w przypadku backupu oryginalne dane pozostają na swoim miejscu, a ich kopia jest umieszczana na innym nośniku. W przypadku archiwizacji masz więc do dyspozycji tylko jedną wersję danych, co wyklucza nazywanie jej kopią bezpieczeństwa.
Kolejnym pojęciem, często błędnie branym za rodzaj kopii zapasowej, jest wersjonowanie danych, czyli przechowywanie różnych wersji tego samego pliku. Może mieć to miejsce zarówno wtedy, kiedy chcesz uwidocznić postępy w pracy nad swoim projektem (np. dla porównania), jak i wtedy, gdy kilka osób pracuje nad tym samym materiałem. Backupem nie będzie także trzymanie danych na innej partycji tego samego dysku – pamiętaj, że w razie awarii nośnika zagrożone będą dane przechowywane na wszystkich jego partycjach.
2. JAKIE SĄ CELE/POWODY ROBIENIA BACKUPU?
Jeżeli nie jesteś w stanie pozwolić sobie na jakiekolwiek przerwy w działaniu Twojej firmy, zadbaj o to, aby Twoje dane były regularnie backupowane. Wykonywanie kopii zapasowych ma na celu zapobiegnie czarnym scenariuszom dotyczącym utraty lub uszkodzenia istotnych dla Ciebie danych. Co jednak jest najczęstszym powodem, dla którego wykonuje się kopię zapasową?
W przypadku katastrof naturalnych takich jak pożar czy trzęsienie ziemi bardzo ważne jest zapewnienie ciągłości działania całej infrastruktury (tzw. disaster recovery) – składa się na to wiele różnych procesów. Jedną z najważniejszych części takiego planu jest wykorzystanie wykonanej wcześniej kopii zapasowej, dzięki której możliwe jest przywrócenie całego systemu do stanu sprzed katastrofy. Podobny scenariusz przewidziany jest w przypadku awarii sprzętu lub poważnego błędu systemowego – bez regularnie wykonywanego backupu działanie konkretnej firmy może zostać wręcz na jakiś czas sparaliżowane. Za bardzo dużą ilość sytuacji, w których konieczne jest skorzystanie z backupu, odpowiadają także błędy człowieka i niewłaściwe użycie sprzętu.
3. NOŚNIKI DANYCH NIEZBĘDNE DO WYKONANIA BACKUPU:
Backup to pojęcie dosyć ogólne, a przez to także bardzo pojemne. Tak, jak wyróżniamy kilka typów backupu, różne są także nośniki, które mogą posłużyć Ci do wykonania kopii zapasowej. Backupem będzie bowiem przegranie na pendrive, płytę CD lub DVD kilku plików w Twoim domowym zaciszu, jak i skopiowanie danych na dysk zewnętrzny (np. na zasadzie technologii NAS), taśmę magnetyczną lub osobny serwer w profesjonalnym centrum danych. Ostatnio popularny stał się także backup w chmurze, który pozwala na dostęp do danych z każdego miejsca, w którym jest dostęp do Internetu. Pamiętaj jednak o tym, że w tym wypadku każdorazowe zerwanie łącza będzie skutkować brakiem dostępu do Twoich danych.
4. PODSTAWOWE RODZAJE BACKUPU:
Ogólnie można wyróżnić cztery podstawowe typu backupu – backup pełny, dyferencjalny, przyrostowy i syntetyczny. W podziale tym bierze się pod uwagę zakres danych objętych kopiowaniem. Najczęściej spotykany backup pełny to po prostu kompletna kopia zapasowa wszystkich danych – po poważnym błędzie systemowym lub innej awarii wystarczy, jeśli przywrócisz dane tylko z tego backupu. Kopia zapasowa będzie w tym wypadku wykonywana najdłużej ze wszystkich i zajmie Ci najwięcej miejsca na nośnikach (kopiowany jest każdy plik bez względu na to czy został zmieniony czy nie), ale odzyskasz dane szybciej w porównaniu do innych opcji.
Drugi rodzaj backupu nazywany dyferencjalnym, różnicowym lub kumulacyjnym polega na tworzeniu kopii zapasowej tylko tych danych, które zostały zmodyfikowane od ostatniego pełnego backupu. Taka kopia zajmuje stosunkowo mało miejsca, ale żeby odzyskać cały zbiór danych będziesz musiał wykorzystać ostatni backup pełny i najnowszy różnicowy.
W przypadku backupu przyrostowego lub inkrementalnego kopiowane są dane, które zostały zmienione od czasu ostatniego pełnego lub przyrostowego backupu. Czas jego przeprowadzania jest bardzo krótki, ale za to odtwarzanie systemu jest zajęciem dosyć żmudnym – aby tego dokonać będziesz potrzebować ostatniego pełnego backupu oraz wszystkich zrobionych po nich backupów inkrementalnych. Backup syntetyczny jest natomiast kopią zapasową wszystkich danych, ale tworzoną nie na podstawie aktualnego stanu systemu, tylko na bazie wszystkich innych najbardziej aktualnych rodzajów backupu.
5. JAKI BACKUP WYBRAĆ?
Jeżeli zastanawiasz się nad tym, jak powinien wyglądać Twój backup, masz do wyboru szeroką gamę rozwiązań zarówno płatnych, jak i darmowych. Na samym początku zadaj sobie pytanie, jakie są Twoje potrzeby. Zależy Ci na prostym rozwiązaniu, żeby zabezpieczyć swoje prywatne dane? A może prowadzisz małą firmę i chcesz backupować najważniejsze informacje? W tych sytuacjach darmowe lub stosunkowo niedrogie, wyspecjalizowane programy powinny spełnić Twoje oczekiwania. Jeżeli natomiast zarządzasz dużą firmą, w której bezpieczeństwo danych jest kluczowe dla jej funkcjonowania, powinieneś postawić na bardziej zaawansowane rozwiązania.
Zacznijmy od tej pierwszej, bardziej obszernej grupy. Programy służące do backupowania można ogólnie podzielić na te, które działają online i offline. Do najpopularniejszych programów wykonujących kopię zapasową offline należą np. SyncBack, Windows Home Server, Acronisa True Image Home, Bacula czy RSync. Zaletą takiego rozwiązania jest to, że backupując dane samodzielnie „pod biurkiem” będziesz miał większą gwarancję tego, że nie dostaną się one w niepowołane ręce, ponieważ z założenia backup ten wykonywany jest w ramach sieci wewnętrznej. Co więcej, tego rodzaju programy mają dużo funkcji obejmujących np. szyfrowanie czy zarządzanie danymi, dzięki czemu łatwo dostosujesz je do swoich potrzeb.
W przypadku programów wykonujących backup online warto wymienić chociażby Dropbox, Idrive, Crashplan. Mozy, Norton Backup Online, Syncplicity czy Carbonite. Do zalet backupu online niewątpliwie należy to, że w razie lokalnych katastrof (pożar, powódź) czy kradzieży Twoje dane będą bezpieczne w zupełnie innej lokalizacji. Wykorzystując backup online będziesz miał także dostęp do swoich plików nie tylko poprzez desktopy czy urządzenie mobilne wykorzystujące konkretną aplikację, ale czasami także bezpośrednio przez stronę WWW producenta takiego oprogramowania. Pamiętaj jednak o tym, że backupując dane online składujesz je w miejscu niekontrolowanym przez siebie. Jeżeli nie chcesz, aby ktoś Cię „podsłuchał”, koniecznością staje się dodatkowa czynność, jaką jest szyfrowanie danych.
Wróćmy jednak do drugiej grupy rozwiązań dotyczących backupu dedykowanego dużym firmom i instytucjom. W tym wypadku kwestia backupu to z pewnością zadanie dla profesjonalistów. Dlaczego? Centra danych, bo to o nich mowa, są wyspecjalizowane w usługach związanych z backupem, a w razie awarii będą w stanie szybko i sprawnie wyeliminować problem. „W przypadku bardzo dużych ilości danych warto składować je na odpowiednio przygotowanych do tego serwerach. Istotna jest także cała infrastruktura, w której funkcjonują takie maszyny – przykładowo zaawansowane systemy bezpieczeństwa (UPS-y, agregaty prądotwórcze) pozwalają na stworzenie kopii zapasowej aktualnych danych nawet w przypadku braku zasilania” – stwierdza Grzegorz Pawelec z Centrum Danych Kei.pl.
ZAKOŃCZENIE
Podobno ludzie dzielą się na tych, którzy regularnie wykonują backup i na tych, którzy jeszcze nie stracili swoich danych. Wynika to z tego, że bardzo często dowiadujemy się ile są warte nasze zasoby dopiero w momencie, kiedy je stracimy. Czy backup jest aż tak ważny? Jeżeli dane to jeden z najważniejszych zasobów w Twojej firmie, odpowiedź z pewnością będzie twierdząca. Bez względu jednak na to, czy zaliczasz się do grupy przezornych użytkowników i stosujesz już określone rozwiązania w zakresie backupu, czy dopiero szukasz najlepszych dla siebie opcji, pamiętaj o tym, że kopia bezpieczeństwa będzie w pełni bezpieczna tylko pod jednym warunkiem: gdy Twoje dane będą znajdować się przynajmniej w dwóch odrębnych miejscach.
