Firmy i organizacje na całym świecie coraz częściej i śmielej korzystają z oprogramowania open source. Choć przynosi ono niepodważalne korzyści, to jednocześnie generuje szereg wyzwań związanych z bezpieczeństwem. Aby skutecznie zarządzać ryzykiem w środowiskach informatycznych opartych na otwartym oprogramowaniu, niezbędne jest pełne zrozumienie potencjalnych zagrożeń oraz wiedza, jak na nie reagować. W tym artykule omówimy główne aspekty bezpieczeństwa oraz zaproponujemy konkretne rozwiązania.
Oprogramowanie open source stanowi fundament nowoczesnych technologii, będąc kluczowym elementem rozwoju wielu projektów informatycznych. Jego otwarty charakter przyczynia się do przyspieszenia innowacji, umożliwiając ludziom na całym świecie dostęp do technologii, które z wielu powodów mogłyby być ograniczone przez zamknięte rozwiązania. Ze względu na stabilność i bezpieczeństwo, znalazło ono zastosowanie przede wszystkim w środowiskach krytycznych, takich jak opieka zdrowotna, nauka, energetyka, giełda, obrona narodowa czy bankowość. Wykorzystywanie otwartego oprogramowania pozwala uniknąć pułapki uzależnienia od jednego dostawcy (no vendor lock-in).
Otwartość kodu w oprogramowaniu open source umożliwia każdemu zainteresowanemu sprawdzenie, jak dokładnie działa dane rozwiązanie. To z kolei przekłada się na większą transparentność i zaufanie wobec projektów open source. Wiąże się to jednak z koniecznością alokacji zasobów, takich jak czas i środki finansowe, a w wielu przypadkach także z zatrudnieniem ekspertów – na co nie wszystkie firmy mogą sobie pozwolić.
Czy masz świadomość zagrożeń? Rodzaje ryzyk
Świadomość zagrożeń jest kluczowym elementem skutecznego zarządzania ryzykiem. Warto zatem skoncentrować się na kilku aspektach, które mają istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i integralności projektów open source.
Jednym z fundamentalnych wyzwań związanych z otwartym oprogramowaniem jest brak pełnej kontroli nad źródłem kodu, co może stanowić potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa. Podatności w kodzie to kluczowe źródło ryzyka, a luki mogą być wykorzystywane przez nieuprawnione osoby do uzyskania nieautoryzowanego dostępu i możliwości potencjalnego wyrządzenia szkód. Ryzyko podatności na ataki często wynika z braku dostatecznej analizy kodu oprogramowania pod kątem ukrytych słabości. Może to wynikać na przykład z braku lub ograniczonego dostępu do specjalistów.
Brak wsparcia i aktualizacji to istotne wyzwanie, zwłaszcza w przypadku tych projektów open source, które nie są aktywnie rozwijane lub utrzymywane oraz wspierane przez podmioty komercyjne. Oprogramowanie pozostawione bez odpowiedniego wsparcia staje się łatwym celem dla atakujących.
Możliwość wystąpienia opóźnień w dostarczaniu poprawek bezpieczeństwa to kolejny problem, choć ten dotyczy zarówno projektów otwartych, jak i zamkniętych. Od momentu identyfikacji ewentualnej luki w kodzie do oficjalnego wypuszczenia poprawki może minąć sporo czasu. Każdy dzień opóźnienia stanowi natomiast okno czasowe, w którym potencjalne zagrożenie może zostać wykorzystane przez cyberprzestępców do ataku typu zero-day exploit.
Ataki na łańcuch logistyczny wytwarzania oprogramowania to aspekt, który staje się coraz powszechniejszy. Otwarte projekty są narażone na ataki na etapie tworzenia i dostarczania oprogramowania. Złośliwy kod wstrzykiwany w oprogramowanie stanowi zagrożenie dla dostępności lub poufności danych w systemach organizacji. Zagrożenia od wewnątrz, wynikające na przykład z błędnych konfiguracji czy złych praktyk, budują dodatkową warstwę ryzyka. Dlatego też kontrola i bezpieczeństwo w całym łańcuchu dostaw to niezwykle istotna kwestia dla utrzymania integralności kodu i bezpieczeństwa całego środowiska informatycznego.
Zmiany w licencjach i ograniczenia licencyjne mogą wprowadzać niepewność co do sposobu, w jaki można korzystać z oprogramowania open source. Musimy być świadomi ewentualnych zmian w warunkach licencyjnych oraz znać ograniczenia, aby uniknąć konfliktów prawnych i utraty zgodności z wymaganiami licencji.
Rozwiązania – odpowiedź na specyficzne wyzwania
Skuteczne zarządzanie ryzykiem obejmuje szereg praktyk i procedur. Wdrożenie odpowiedniej strategii znacząco zwiększa bezpieczeństwo infrastruktury IT oraz przechowywanych danych. Poniżej kilka kluczowych aspektów, które warto uwzględnić w ramach tych strategii.
Regularna weryfikacja kodu
Znajomość pochodzenia kodu otwartych projektów wykorzystywanych w organizacji stanowi podstawę skutecznej jego weryfikacji. Warto mieć wiedzę, czy został on dostarczony przez zaufanego kontrybutora, czy też może pochodzić z nieznanych źródeł. Weryfikacja to nie tylko analiza samego kodu, ale także eksploracja wszelkich informacji dostępnych publicznie na temat danego projektu. Automatyczne systemy kontroli wersji, takie jak Git, umożliwiają precyzyjne śledzenie każdej zmiany w kodzie, identyfikację kontrybutorów oraz analizę historii projektu.
Zależności w oprogramowaniu open source
Zależności stanowią integralną część oprogramowania open source, umożliwiając programistom korzystanie z gotowych rozwiązań i skracając czas potrzebny na rozwój projektów. Komponenty, takie jak biblioteki, frameworki czy moduły są implementowane w wielu projektach jednocześnie, co przyczynia się do dynamicznego rozwoju technologii. Rola zależności polega więc na tworzeniu efektywnego i zintegrowanego ekosystemu komponentów. Niesie to jednak ze sobą pewne ryzyko. Brak pełnej kontroli nad kodem źródłowym zewnętrznych komponentów może prowadzić do podatności czy nawet nieświadomego wprowadzenia złośliwego kodu do projektu.
Monitorowanie zależności oraz dostępności aktualizacji w czasie rzeczywistym, a także świadome zarządzanie ich wersjami są kluczowe dla minimalizowania potencjalnych problemów i utrzymania bezpieczeństwa środowiska. Narzędzia do analizy zależności, takie jak Renovate czy Dependabot, służą automatycznemu śledzeniu dostępności aktualizacji zewnętrznych komponentów, co ułatwia utrzymanie projektu w zaktualizowanym stanie.
Kontrola procesu wytwarzania oprogramowania
Skuteczne strategie łagodzenia ryzyka kompromitacji oprogramowania opierają się na ścisłej kontroli każdego etapu jego produkcji – budowy, dostarczania i wdrażania. Najlepsze praktyki obejmują wypracowanie procedur weryfikacyjnych, regularne testy bezpieczeństwa oraz świadome zarządzanie dostępem do kluczowych elementów procesu. Zastosowanie autoryzacji i uwierzytelniania, szczególnie w kontekście kluczowych etapów, może ograniczyć dostęp do procesów budowania tylko dla uprawnionych użytkowników. Najlepsze praktyki obejmują stałe monitorowanie każdego kroku, implementację mechanizmów szyfrowania komunikacji oraz regularne przeglądy bezpieczeństwa kodu źródłowego.
Bezpieczeństwo łańcucha dostaw
Skuteczne zabezpieczenie łańcucha dostaw wymaga ustalenia precyzyjnych standardów bezpieczeństwa, począwszy od pozyskania komponentów aż po integrację oprogramowania. Weryfikacja dostawców (zarówno firm tworzących kod, jak i społeczności), przeglądy bezpieczeństwa i używanie narzędzi monitorujących to podstawa. Wdrażanie standardów obejmuje ujednolicenie norm w łańcuchu dostaw, a także współpracę z odpowiedzialnymi i sprawdzonymi kontrybutorami oraz dostawcami.
Przestrzeganie licencji i regulacji prawnych
Każdy projekt open source posiada swoją licencję z różnymi zastrzeżeniami dotyczącymi jego używania. Przestrzeganie tych licencji to obowiązek użytkowników, a ich naruszenie może prowadzić do konsekwencji prawnych. Dodatkowo korzystanie z oprogramowania open source podlega ogólnym regulacjom prawnym oraz przepisom dotyczącym własności intelektualnej i ochrony danych osobowych.
Skorzystanie ze wsparcia wyspecjalizowanej firmy
Organizacje coraz częściej korzystają z usług wyspecjalizowanych firm, które oferują dedykowane wsparcie w zakresie bezpieczeństwa i zarządzania projektami. Współpraca z ekspertami umożliwia skuteczne i szybkie reagowanie na zmiany oraz identyfikowanie zagrożeń. Dostęp do usług zapewniania bezpieczeństwa, takich jak audyty kodu źródłowego czy strategie zapobiegające atakom, przyczyniają się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa, a wsparcie techniczne realizowane przez ekspertów minimalizuje ryzyko przestojów. Mimo pewnych kosztów inwestycja w usługi wyspecjalizowanych firm przynosi długoterminowe korzyści.
Narzędzia do analizy bezpieczeństwa źródła oprogramowania – SourceMation
Narzędzia do analizy bezpieczeństwa kodu źródłowego w oprogramowaniu open source pełnią istotną rolę w identyfikowaniu potencjalnych zagrożeń. Umożliwiają głębokie skanowanie kodu wychwytując podatności, błędy programistyczne oraz ewentualne luki bezpieczeństwa. Analizują także zależności między różnymi elementami projektu, co pomaga w zrozumieniu pełnego kontekstu bezpieczeństwa. Dostarczają również cennych informacji na temat zgodności z praktykami bezpieczeństwa i standardami branżowymi.
Przykładem takiego narzędzia jest SourceMation – serwis internetowy, który udostępnia biblioteki oprogramowania i aplikacji gotowe do wdrożenia w sposób zautomatyzowany. Platforma dostarcza wyniki kompleksowej oceny bezpieczeństwa oprogramowania. Raport przedstawiany jest w formie czytelnej, łatwej do porównania punktacji. Co ważne, użytkownik może kreować własną wizję bezpieczeństwa i generować raporty oparte o swoje indywidualne preferencje.
Dzięki dokładnemu raportowi można świadomie zdecydować, czy wdrożyć dane rozwiązanie w swoim środowisku informatycznym, czy nie. W przypadku niekorzystnej oceny danego projektu platforma proponuje najbliższe alternatywy, dostarczając szerszy kontekst informacyjny do podjęcia optymalnej decyzji.
Oprogramowanie dostępne na platformie SourceMation jest bezpieczniejsze od jego natywnych niezweryfikowanych instalacji. Rozwiązanie minimalizuje bowiem ryzyko ingerencji w istniejące oprogramowanie i biblioteki na podstawie świadomego zastosowania wybranego oprogramowania. Każdą dostępną aplikację można uruchomić na wiodących platformach wdrożeniowych oraz we wszystkich popularnych platformach chmurowych.
W jakim celu powstało SourceMation?
W dobie, gdy oprogramowanie open source staje się nieodłącznym elementem cyfrowego świata, nasz zespół badawczo-rozwojowy w ramach projektu wspieranego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) podjął temat opracowania sposobu analizy ryzyka związanego z użyciem oprogramowania open source. Postanowiliśmy uchwycić, opisać i zmierzyć to ryzyko oraz opracować sposób na publiczne dzielenie się wynikami.
Wyniki naszych badań i prac wraz ze szczegółowymi informacjami na temat bezpieczeństwa użycia danego oprogramowania w konkretnym środowisku klienta zaprezentujemy w przyszłym roku w ramach systemu dystrybucji, którym będzie wspomniany serwis internetowy SourceMation.
